Συνέντευξη του βουλευτή Μεσσηνίας Δημήτρη Κουσελά στο δίκτυο «Ανάδραση»
«Ο απόηχος του συνεδρίου του  Πα.Σο.Κ»
 

Ο βουλευτής Δ. Κουσελάς θεωρεί ότι το συνέδριο έφερε ένα μήνυμα «ανατροπής νοοτροπιών, συμπεριφορών, επιλογών και πρακτικών», αλλά αυτό θα γίνει εμφανές όταν πλέον διαμορφωθεί ο προγραμματικός λόγος του Πα.Σο.Κ.

Στο μήνυμα αυτό, διακρίνει μια διάθεση απόρριψης λογικών παλιότερων πολιτικών και ταυτόχρονα ένα άνοιγμα στις νεότερες γενιές. Θεωρεί ότι το Πα.Σο.Κ. προσπαθεί να εγκαθιδρύσει μια νέα, ειλικρινή σχέση με τους πολίτες, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κόμματα που δεν ανανεώνονται και , κατά συνέπεια, δεν εξελίσσονται.

Παρ’ όλα αυτά, θεωρεί ότι επικρατεί μια γενικότερη κρίση εμπιστοσύνης από τους πολίτες και παραδέχεται ότι «είναι ίσως ακόμα νωρίς για το Πα.Σο.Κ. να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών, το οποίο συνειδητά τιμώρησαν για τις αδυναμίες και τις παραλείψεις του κατά την προηγούμενη περίοδο».

Στην ερώτηση εάν μπορεί να υπάρξει ένα άλλο κίνητρο της πολιτικής εκτός από την κατάκτηση της εξουσίας, απαντά ότι το μεμπτό δεν είναι η επιδίωξη κατάκτησης της εξουσίας, αλλά ο σκοπός για τον οποίο το κάνει και τα μέσα που χρησιμοποιεί κανείς για αυτή την κατάκτηση. Και για το Πα.Σο.Κ., «η εξουσία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για την υλοποίηση του οράματος του».

Από την πλευρά του, ο βουλευτής πιστεύει ότι τα σημάδια πολιτικής νεωτερικότητας στη γενικότερη πολιτική ζωή δεν είναι πολλά. Αλλά σε ό, τι αφορά το Πα.Σο.Κ., «έχει πλέον συλλάβει τα μηνύματα των καιρών, αφουγκράζεται τις αγωνίες της νεολαίας και των εργαζομένων» και αυτό θεωρεί ότι είναι η πεμπτούσα της πολιτικής νεωτερικότητας και η αναγκαία προϋπόθεση για να εμπνευστεί ξανά η κοινωνία.

Αυτό που κυρίως προκύπτει είναι το μήνυμα ανατροπής νοοτροπιών, συμπεριφορών, επιλογών και πρακτικών, που αλλοίωσαν τις αξίες του ΠΑΣΟΚ, απαξίωσαν το έργο του και υπέσκαψαν την αξιοπιστία του στην κοινωνία.

Οι αλλαγές στην πολιτική και τη σημειολογία του θα γίνουν περισσότερο απτές όταν θα διαμορφωθεί ο ολοκληρωμένος προγραμματικός του λόγος, δίνοντας όχι μόνο σαφείς και τεκμηριωμένες απαντήσεις στα φλέγοντα προβλήματα της κοινωνίας, αλλά και όραμα ανάπτυξης και κοινωνικής προόδου για ολόκληρη τη χώρα.

Αυτή η διεργασία δεν είναι θέμα μόνο κάποιων ειδικών. Πρέπει να γίνει σε ανοικτό διάλογο με την κοινωνία, δίχως να εγκλωβιστεί σε λογικές απλής αντιπαράθεσης με τα όσα σήμερα πράττει ή παραλείπει να πράξει η Κυβέρνηση.

Με το Συνέδριό μας δώσαμε το εναρκτήριο λάκτισμα σε μια μεγάλη και συλλογική προσπάθεια να αλλάξουμε τους εαυτούς μας, το ΠΑΣΟΚ, το πολιτικό γίγνεσθαι και εν τέλει ολόκληρη την κοινωνία, σε ένα εγχείρημα που δεν αφήνει περιθώρια ούτε για υπαναχωρήσεις, ούτε για εκπτώσεις αρχών και αξιών.

Το ότι διδαχθήκαμε από τα λάθη μας, ότι αλλάζουμε για να ανταποκριθούμε καλύτερα στις προσδοκίες και στις σύγχρονες, μεγάλες και μικρές, ανάγκες του λαού μας , είναι ένα κεντρικό μήνυμα του Συνεδρίου μας το οποίο, όπως όλα στην πολιτική, κρίνεται και θα κριθεί καθημερινά από τη δουλειά, τη στάση και την πρακτική όλων μας.

Μπορούμε να διακρίνουμε μια διάθεση απόρριψης λογικών που εξέθρεψαν προηγούμενες γενιές πολιτικών, ένα άνοιγμα στις νεότερες γενιές, στην κοινωνία και στους πολίτες, χωρίς αυτό να σημαίνει απόρριψη των αρχών και των αξιών του Κινήματος, ούτε γενικότερη πολιτική απροσδιοριστία.

Το ΠΑΣΟΚ συναισθάνεται ότι ο πολίτης χρειάζεται ένα διαφορετικό τρόπο πολιτικής επικοινωνίας, ενεργοποίησης και συμμετοχής στα κοινά. ‘Οτι απεχθάνεται το «θεαθήναι», τις πολιτικές «κορώνες» χωρίς αντίκρισμα, τους προσωποπαγείς μηχανισμούς προβολής και επιβολής, την αλαζονεία και τον ελιτισμό των εκάστοτε πολιτικών «αστέρων» και κυρίως τα όσα γίνονται γι’ αυτόν, έξω από αυτόν, χωρίς αυτόν.

Αυτό δεν συνιστά μόνο «νέα αισθητική», αλλά ανατροπή της κρατούσας πολιτικής κουλτούρας, σε ολόκληρο το πολιτικό στερέωμα!

Το στοίχημα είναι δύσκολο. Δεν αγγίζει μόνο το ΠΑΣΟΚ, που πρέπει να αντιμετωπίσει τον «κακό του εαυτό», να γίνει οδηγός και εμπνευστής των ενεργών πολιτών, να ανατρέψει τις τάσεις πολιτικού ωχαδερφισμού, απογοήτευσης και ιδιώτευσης που σημαδεύουν, δυστυχώς, μεγάλη μερίδα των συμπολιτών μας, χωρίς να ξεχάσει τις βασικές αρχές, την ιδεολογία και τις αξίες του. Πρέπει και οι πολίτες να συναισθανθούν πως είναι καιρός να πάρουν το λόγο και τις τύχες τους στα δικά τους χέρια, να μην περιμένουν παθητικά τη λύση των προβλημάτων τους σε πελατειακή βάση, να μην «καταναλώνουν» άκριτα θέσεις, πληροφορίες και ενημέρωση.

Πολλά αλλάζουν. Το κυριότερο είναι, κατά τη γνώμη μου, το ύφος και το ήθος της πολιτικής παρέμβασης του ΠΑΣΟΚ, που προσπαθεί να εγκαθιδρύσει μια νέα σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες και τα κοινωνικά στρώματα που παραδοσιακά εκπροσωπεί, με λιγότερο «υψηλούς τόνους» και περισσότερα επιχειρήματα, με χρήση όλων των σύγχρονων μέσων διαλόγου και επικοινωνίας, με ειλικρινή και σε βάθος επανεξέταση όλων των κατεστημένων απόψεων που σημάδεψαν στο παρελθόν τις θέσεις και την πρακτική μας, χωρίς ταμπού και προκαταλήψεις.

Δεν θα έλεγα ότι τα υπόλοιπα κόμματα ακολουθούν μια αντίστοιχη διεργασία. Γι’ αυτό και τους φαίνεται παράξενη ή τουλάχιστον καινοφανής για τα ελληνικά δεδομένα. ‘Ομως, πολιτικός οργανισμός που δεν καινοτομεί, δεν ανανεώνεται ούτε εξελίσσεται, είναι αναπότρεπτα καταδικασμένος σε μαρασμό και σε εξαφάνιση.

Σε ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα εξουσίας είναι φυσικό να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, ιδεολογικά ρεύματα και τάσεις, που είναι δύσκολο να αποδοθούν με ιδεολογικά δίπολα ή με ανάλογες απλουστεύσεις.

Σήμερα στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ υπάρχουν πολιτικές διαφορές σε κρίσιμα θέματα, όπως τους τρόπους ανάπτυξης και αναδιανομής του εισοδήματος, την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης, τη διαχείριση ή την ουσιαστική μεταρρύθμιση του κοινωνικο-οικονομικού γίγνεσθαι, κλπ.

Τα ζητήματα αυτά διακρίνουν ουσιαστικά τους σοσιαλιστές από τους σοσιαλδημοκράτες και τους φιλελεύθερους δημοκράτες.

Η θεώρηση των αντιθέσεων με τη μορφή εκσυγχρονιστές-κρατιστές ή παλαιό-νέο ΠΑΣΟΚ είναι αποπροσανατολιστική για τη φυσιογνωμία μας, αν δεν έχουμε κατά νου αυτές τις κρίσιμες, κατά τη γνώμη μου, πολιτικές διαφοροποιήσεις.

Αυτό που θα δώσει στο ΠΑΣΟΚ τη δυναμική και την αποτελεσματικότητα του είναι εκείνη η σύνθεση των διαφορετικών απόψεων και ιδεών στο εσωτερικό του, που θα του επιτρέψει να υπηρετεί με συνέπεια και στις σημερινές συνθήκες τις θεμελιώδεις του αρχές, που εξακολουθούν να είναι κατ΄εξοχήν σοσιαλιστικές, δηλαδή την ανάπτυξη με αναδιανομή και κοινωνική δικαιοσύνη.

Υπάρχει γενικότερη κρίση εμπιστοσύνης, σωστής επικοινωνίας, συλλογικής εκπροσώπησης, σχέσης κομμάτων και κοινωνίας πολιτών, η οποία εντείνεται από την άρνηση της Κυβέρνησης να φανεί στοιχειωδώς συνεπής στις προεκλογικές της δεσμεύσεις. Παράλληλα, είναι ίσως ακόμα νωρίς για το ΠΑΣΟΚ να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών, που συνειδητά το τιμώρησαν για τις αδυναμίες και τις παραλείψεις του κατά την προηγούμενη περίοδο.

Όσο η Κυβέρνηση θα εξακολουθεί να προσβάλλει τη νοημοσύνη των πολιτών, προδίδοντας την εμπιστοσύνη τους, όσο το ΠΑΣΟΚ θα ανασυντάσσεται και θα ολοκληρώνει τον εναλλακτικό πολιτικό και προγραμματικό του λόγο, η στάση των πολιτών θα αλλάζει προς το καλύτερο . Αρκεί να νιώσουν και πάλι το ΠΑΣΟΚ ως το κόμμα των δικών τους ελπίδων και προσδοκιών, κάτι που απαιτεί ακόμα πολλή δουλειά , από όλους μας.

Η αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία ήταν, στην πραγματικότητα, η άμεση συμμετοχική δημοκρατία των ολίγων ελεύθερων πολιτών, των εχόντων και ικανοποιητικό εισόδημα και επαρκή διαθέσιμο χρόνο για να συμμετέχουν στα κοινά, μέσα σε ένα κατά τα άλλα δουλοκτητικό καθεστώς, οργανωμένο στη μικρο-κλίμακα μιας πόλης-κράτους. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε, όταν επιχειρούμε τέτοιες συγκρίσεις.

Στη σημερινή διεθνοποιημένη οικονομία, όπου τα κεφάλαια ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο της μεμονωμένης χώρας-Κράτους, όπου ο πολίτης της κάθε Περιφέρειας αισθάνεται –και όχι αβάσιμα- αποκλεισμένος από τα πολιτικά δρώμενα, σαν να κατοικεί σε άλλη χώρα, αν όχι σε άλλο...πλανήτη, όπου ο εργαζόμενοι άνδρες και γυναίκες συχνά δεν έχουν τον ελεύθερο χρόνο ούτε να αξιολογήσουν τις πληροφορίες που τους παρέχουν τα κάθε λογής Μέσα, πόσο μάλλον να συμμετέχουν άμεσα στα κοινά ή να προσφέρουν εθελοντική εργασία για ένα οσοδήποτε σημαντικό σκοπό, κάθε τέτοιος οραματισμός, όσο και να μας θέλγει, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με σκεπτικισμό.

Ασφαλώς θα βρεθούν και σήμερα πολίτες πρόθυμοι να συμμετάσχουν και να συνεισφέρουν ουσιαστικά στα κοινά, όμως δύσκολα θα εκλείψουν οι «επαγγελματίες» και τα στελέχη της πολιτικής, στη βάση της έμμεσης εκπροσώπησης που χαρακτηρίζει τις κοινωνίες μας, ώστε να καταστεί δυνατόν να περάσουμε σε κάποιες μορφές άμεσης δημοκρατίας, στοιχειωδώς συγκρίσιμες με την αρχαία αθηναϊκή.

Τέτοιες μορφές πολιτικής οργάνωσης προϋποθέτουν, σε κάθε περίπτωση, εξαιρετικά αποκεντρωμένες μορφές πολιτικής και οικονομικής οργάνωσης, λήψης των αποφάσεων και άσκησης της εξουσίας, που δεν έχουν μέχρι σήμερα αναπτυχθεί στις δυτικές κοινωνίες, ακόμα λιγότερο στη χώρα μας.

Θα την όριζα ως την πλήρη επίγνωση της συλλογικής ευθύνης όλων μας για όσα γίνονται και για όσα θα γίνουν στο μέλλον. Ως πρωτογενή συλλογική παραγωγή πολιτικής σκέψης σε όλα τα επίπεδα πιθανής ανάδρασης κόμματος- κοινωνίας, μέσα από μαζικές συλλογικές οργανώσεις και φορείς, μέσα από ανοικτές διαδικασίες προβληματισμού για τη συστηματική αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων και προβλημάτων. Ως ανατροπή, τέλος, όλων όσων γνωρίζουμε ως κρατούσα πολιτική γλώσσα, ως αισθητική και πρακτική των ΜΜΕ.

Εξαρτάται από το πως εννοεί κανείς την πολιτική ανανέωση και τη γονιμότητά της, που δεν είναι αυτονόητη, ούτε δεδομένη.

Η ανανέωση-εναλλαγή των προσώπων δεν συμβαδίζει απαραίτητα με την ανανέωση και τη γονιμότητα των ιδεών, ούτε διασφαλίζει υποχρεωτικά την αναγκαία προσαρμογή του κάθε πολιτικού οργανισμού στις προκλήσεις της εποχής του, στις ανάγκες και στις προσδοκίες του λαού στον οποίο απευθύνεται.

Δεν νομίζω πως είμαστε κοντά στην απαξίωση της εξουσίας ως κινήτρου, γιατί δεν υπάρχει ζωντανός πολιτικός οργανισμός που να μην αποβλέπει στην κατακτησή της. ‘Αλλωστε, το μεμπτό δεν είναι η επιδίωξη κατάκτησης της εξουσίας, αλλά σκοπός για τον οποίο το κάνει και τα μέσα που χρησιμοποιεί κανείς για αυτή την κατάκτηση.

Ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ έχει ξεκαθαρίσει ότι για το ΠΑΣΟΚ η εξουσία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο για την υλοποίηση του οράματός μας.

Για να είμαι ειλικρινής, σε σύγκριση με παγιωμένες κοινωνικά προκαταλήψεις, που μπορεί να είναι δημοφιλείς σε ευρύτερα κομμάτια της κοινωνίας μας, αλλά όχι απαραίτητα ορθές, εφικτές ή αποδεκτές από ένα σοσιαλιστικό κίνημα, τα σημάδια πολιτικής νεωτερικότητας στη γενικότερη πολιτική μας ζωή δεν είναι πολλά.

Σε ότι αφορά στο ΠΑΣΟΚ, το κόμμα μας έχει πλέον συλλάβει τα μηνύματα των καιρών, αφουγκράζεται με προσοχή τις αγωνίες της νεολαίας, των εργαζομένων, των ευρύτερων κομματιών του λαού μας και πρέπει όλα αυτά να τα μετουσιώσει σε πλήρη, σαφή και συγκροτημένο πολιτικό λόγο, σε ολοκληρωμένη και συνεκτική πολιτική πρακτική, ικανά να εμπνεύσουν, να συσπειρώσουν, να ενεργοποιήσουν το μέσο πολίτη.

Αυτό είναι για μένα η πεμπτουσία της πολιτικής νεωτερικότητας, αναγκαία προϋπόθεση για να ξαναεμπνεύσουμε την κοινωνία. Από τη στιγμή που θα το πετύχουμε, οι τρόποι, οι τακτικές και τα μέσα για να περάσουμε το μήνυμά μας ώστε να μπολιάσουμε ολόκληρη την πολιτική ζωή με τη νεωτερικότητα που πρεσβεύουμε, θα είναι πολύ πιο εύκολη υπόθεση.